2 menu's

Behalve door schakers wordt deze site ook bezocht door een aantal mensen die vooral geinteresseerd zijn in de manier waarop hier gebuik wordt gemaakt van SPHPBlog.

Omdat de gekozen lay-out van Schaakpraat met zowel links als rechts een menu om te navigeren vrij bijzonder is komen er af en toe ook verzoeken binnen om het theme even op te sturen. Vandaar dat ook dit aan de downloadsectie is toegevoegd.

Dit theme is dus de code die de lay-out bepaald, zodat we daar bij het toevoegen van de berichten niets meer aan moeten doen.

Sleutelvelden

Zoals eerder beloofd in de lessen over het pionneneindspel zou ik nog wat vertellen over sleutelvelden. Een pion die de vijfde rij nog niet heeft bereikt heeft drie sleutelvelden die zich twee rijen verder bevinden, zoals aangegeven in het onderstaande diagram. Dit geldt dus niet voor de randpion.
Als de witte koning de sleutelvelden kan bereiken heeft hij (in principe) gewonnen. Als zwart dit kan verhinderen wordt het remise, als de pion zich tenminste binnen het vierkant bevindt.

In bovenstaand diagram verzekerd wit zich dus eenvoudig van de winst door Kd4 te spelen.

Op de vijfde rij komen er nog drie sleutelvelden bij, zodat bij het diagram onder ook met wit aan zet dit nu een gewonnen stelling is voor wit. Met zwart aan zet is het zelfs op een eerdere rij al gewonnen.


Bij een randpion liggen de sleutelvelden op b7 en b8 (of g7 en g8)


In al deze stellingen kan de witte Koning eenvoudig een sleutelveld bereiken en daarmee de winst veilig stellen. Als we nu nog eens terugkijken naar de pionneneindspelen (met 1 pion) zijn ze wellicht een heel stuk gemakkelijker geworden. Gewoon op de sleutelvelden letten.

Links

Hoewel Schaakpraat nog maar een goede maand geleden actief begonnen is (en toen pas de eerste bezoekers op deze site kwamen) is het aantal bezoeken in die korte tijd gestaag gegroeid tot zo'n 275 per dag. En de toenemende bekendheid van Schaakpraat is natuurlijk ten dele te danken aan de links op andere sites.

Om er een aantal te noemen:

De blogsites:

• Chess Vibes

• Ups en downs van een schaakamateur

• Dutch Defence [Site bestaat niet meer]

• Schakend

On-line schaken

• FICS
 The Free Internet Chess Server

• Internet Chess Club
 Serious chess.  Serious fun!

De linkpagina's

• Schaak.startpagina.nl

• Schaken.startkabel.nl

• Eerste keuze

• Jouwpagina: Schaaklinks
 van eigen bodem

• Zoekersweb

• Sportsites.be - Schaken

• Schaken op zijn best

Schaakforum

• Schaakforum.net

Laat het even weten als je link hier ontbreekt.

16e Windesheim Weekendtoernooi

De Stichting Bevordering Schaaksport Zwolle organiseert van 9 t/m 11 maart 2007 voor de 16e keer het  Windesheim Weekendtoernooi. Dit toernooi vind plaats op de locatie van de hoofdspnsor van het toernooi, de Christelijke Hogeschool Windesheim in de Gert Veenhovenzaal, gebouw G (G-220), Campus 2-6 Zwolle.

Meer informatie over dit toernooi, evenals de standen en uitslagen van het vorige jaar, is te vinden op de website van de organisatie.

Schakende goden

De laatste tijd zijn er hier nogal wat eindspelen verschenen en hoewel de moeilijkheidsgraad hierbij verschillend was, zullen ze voor de meeste schakers toch redelijk te volgen zijn geweest.

Dat deed me denken aan een al wat ouder artikel van Tim Krabbé, waarbij hij het over het eindspel van koning met toren en paard tegen een koning met twee paarden heeft. Dit eindspel blijkt in 76 % van de gevallen gewonnen te zijn voor de speler met de toren zoals uitgezocht is door Ken Thompson. Tim Krabbé beschrijft in dit artikel een mat in 262. Dat is dus een geforceerd mat, wat bij het beste tegenspel 262 zetten in beslag neemt.

Het intrigerende aan dit beschreven eindspel is dat er geen logica in valt te ontdekken, terwijl alle zetten perfect zijn. Op iedere perfecte zet die het mat een zet dichterbij brengt volgt immers steeds een zet die er voor zorgt dat het mat ook niet dichterbij komt dan absoluut noodzakelijk is. Het is dus inderdaad alsof je als gewone sterveling naar een schaakpartij tussen goden zit te kijken.

Maar ook dat is weer onlogisch. Zo'n partij zou nooit gespeeld worden. Zwart zou in die situatie gewoon opgeven omdat het mat in 262 was.

Iets soortgelijks zie je ook gebeuren bij sterke schakers. Hoe sterker de schaker hoe sneller hij opgeeft. Het gebeurt dan ook zelden dat een grootmeesterpartij met mat eindigt. En als beginnende schaker is van zo'n partij soms ook niets te volgen. Over het algemeen valt dan ook het meest te leren van partijen tussen spelers die net iets sterker zijn dan jezelf. En van je eigen partijen natuurlijk.

Pionneneindspel (randpion)

Pionneneindspel met randpion

Het eindspel met de randpion is vrij saai, maar wel afwijkend van het normale pionneneindspel.

Merk op dat het er bij dit eindspel vooral om ging welke koning op de belangrijke velden b7 of b8 kon komen. Dit soort velden noemen we sleutelvelden. Meer hierover in een volgende les.

Pionneneindspel (paardpion)

Pionneneindspel met paardpion

Als de pion een b- of g-pion is (een paardpion), dan moet er nog speciaal gelet worden op een aantal patmogelijkheden.

Pionneneindspel (1 pion)

Eenvoudig pionneneindspel

Dit eindspel van Koning met pion tegen een eenzame Koning is gewonnen voor de beginpositie van onderstaand diagram.
In deze stelling is het zelfs onafhankelijk van wie er aan zet is, maar als de pion een rij verder zou staan dan is dit wel degelijk van belang zoals we zodadelijk zullen zien.
Zie verder ook het eindspel met paardpion en randpion en de behandeling van de sleutelvelden.

Eindspel met Dame tegen Toren (3)

Dame tegen Toren

Het eindspel Koning met Dame tegen Koning met Toren is niet zo eenvoudig. De Toren kan hierbij een heel hardnekkige verdediger blijken te zijn. Bijna altijd wordt de winst verkregen door de Toren te winnen door middel van een damevork. Een belangrijke positie in dit eindspel is de positie van Philidor die in de eerste les over dit eindspel behandeld is. Ook over de verdediging op de zesde rij hebben we het eerder gehad.
In deze les gaan we vanaf een moeilijke beginpositie de stelling vereenvoudigen en uiteindelijk winnen.

Eindspel met Dame tegen Toren (2)

Toren op de zesde rij

Bij dit eindspel kan met name de toren op de derde of zesde rij (of lijn) een hardnekkige verdediging vormen. Het is goed om hier even speciaal aandacht aan te besteden.
Dit is de positie van Philidor met zwart aan zet. Hiervoor kunnen we gebruikmaken van de vorige les. Het is trouwens een mat in 7.

Eindspel met Dame tegen Toren (1)

Philidor's Positie

Bij het eindspel van Koning met Dame tegen Koning met Toren speelt de positie van Philidor een belangrijke rol. Nu denkt iedereen bij de positie van Philidor meteen aan een ander eindspel, maar Philidor heeft meer eindspelen uitvoerig geanalyseerd en een aantal posities zijn op deze (verwarrende) manier naar hem vernoemd.
Nu we eenmaal weten dat deze positie gewonnen is kan hier tijdens het eindspel naar toe worden gewerkt.

Notatieformulier

Soms zijn er snel wat schaaknotatieformulieren nodig. Een digitale versie van zo'n formulier is dan ook altijd handig, zodat hiervoor een exemplaar in MS-Word aan de downloads is toegevoegd.

Pagina 1 en 2 van dit document bevatten twee formulieren met ruimte voor 100 zetten.
Pagina 3 en 4 hebben wat meer plaats om de zetten te noteren, maar deze gaan maar tot 80 zetten, wat op zich wel voldoende is. Persoonlijk vind ik deze laatste dan ook de handigste.

Bij het uitprinten van de gewenste pagina's is het nog even opletten om ervoor te zorgen dat de achterkant goed ten opzichte van de voorkant staat, zodat na het doorsnijden van het A4-velletje twee schaaknotatieformulieren op A5-formaat ontstaan.
De voorkant is dan bedoeld voor de eerste 50 of 40 zetten.

Indien gewenst kan het formulier nog aan specifieke wensen worden aangepast. Zo kan voor een schaaktoernooi de naam van het toernooi al vooraf ingevuld zijn.

Het schaakbord

Over het schaakbord zelf bestaan er niet zo veel schaaklessen. Heel het schaakspel lijkt zich af te spelen rond de loop van de stukken, maar het geeft vaak nieuwe inzichten om het ook eens vanuit het bord te bekijken.
Net zoals iedereen die tekenles heeft gevolgd geleerd heeft dat soms een veel betere tekening ontstaat door niet de objecten zelf te tekenen maar door de negatieve ruimte in te vullen, zo kan dat ook het geval zijn bij het schaken.

Toch houdt het bij de schaaklessen over het schaakbord vaak op bij het benoemen van de velden. Dat is jammer, want juist het denken vanuit het bord draagt bij tot het vormen van plannen en het spelen van meer strategische zetten. Maar ook de tactische zetten worden bij dit denken vanuit het bord vaak eenvoudiger.
Ook de kleuren van de velden, het zien van diagonalen, rijen, lijnen en cirkels en vooral de snijpunten hiertussen maken het vaak veel eenvoudiger om de tactische mogelijkheden in een schaakstelling te doorzien.

Als voorbeeld in het eindspel is er de oppositie. Bijna iedereen hier zal de oppositie tussen twee koningen wel kennen. Hierbij bevinden de koningen zich op dezelfde lijn met 1 veld ertussen. Behalve deze meest bekende vorm is er nog de verre oppositie, waarbij er 3 of 5 velden tussen de twee koningen zijn. De koningen kunnen elkaar ook horizontaal tegenhouden met de horizontale oppositie. En dan zijn er ook nog de diagonale en de virtuele oppositie, waarbij deze laatste twee een soort van samenstelling van de verticale en horizontale oppositie vormen. Al met al een heel getel.
In plaats van te tellen kan ook naar de rechthoek op het bord worden gekeken zoals deze door de twee koningen wordt opgespannen. Als alle hoekvelden dezelfde kleur hebben dan is er sprake van oppositie en anders niet. Dat lijkt toch wel een heel stuk eenvoudiger.

Chess Teacher

De PHP-code zoals die op deze site gebruikt wordt om op basis van de Fen-notatie een schaakdiagram te tekenen, en die hier ook is te downloaden, is op Chess Teaching omgeschreven tot een plugin voor WordPress. Dit soort terugmeldingen stel ik zeer op prijs.
  :-)

De genoemde schaaksite streeft een vergelijkbaar doel na, namelijk het publiceren van schaaklessen en oefenmateriaal. In dit kader is ook de link naar  Chess Tactics nog interessant. Deze site lijkt ongeveer stap 2 uit de stappenmethode (in het Engels) te behandelen. Naar aanleiding van het vorige stukje over tactiek en strategie werd ik op deze site attent gemaakt.

Blijkbaar zijn er meer schaakleraren in de wereld, die hun lesmateriaal op het web willen zetten.


Update 2010
Chess Teaching heet nu Chess Teacher Lessons en heeft een eigen domein. Bovenstaande link is aangepast.

Tactiek en strategie

Bij schaken gaat het om zowel de tactiek als de strategie, maar wat is nu precies het verschil?

Tactiek gaat bij het schaken over de combinaties van zetten of manoeuvres met als doel een materieel overwicht te krijgen, terwijl strategie zich richt op het verkrijgen van een betere stelling.
Tactiek begint dus al bij het eenvoudige slaan, maar omvat ook alles wat zich hierop richt zoals bijvoorbeeld de voordelige ruil en de dubbele aanval. Strategie kijkt meer neer de statische eigenschappen zoals het pionnenstructuur en de plaats van de koningen op het bord.
Tactiek richt zich dus ook meer op de korte termijn, terwijl strategie zich op de langere termijn richt. Door een aantal strategisch goede zetten krijg je het uiteindelijk voor elkaar dat de tactische schermutselingen die later plaats gaan vinden in je voordeel uitpakken.

Een speler heef dus altijd de kennis van tactiek nodig, zelfs als hij voornamelijk strategisch speelt. Hij moet namelijk de tactische mogelijkheden die hierdoor op termijn ontstaan wel herkennen.
Dit maakt het ook duidelijk waarom we in de schaaklessen eerst wat van tactiek moeten leren voordat we ons op de strategie kunnen richten. Maar kennis van die strategische aspecten is wel nodig, omdat het zich voordoen van tactische mogelijkheden niet geheel aan het toeval kan worden overgelaten. Het maken van een plan op basis van de kenmerken van de huidige stelling blijkt uiteindelijk vaak bepalend te zijn voor de uitslag van de partij.

Bij beginnende spelers speelt de schaakstrategie nog niet zo'n grote rol. In eerste instantie gaat het hier vooral om de tactische zaken, te beginnen bij 'Sla een ongedekt stuk' en het zorgen dat je zelf je stukken niet laat slaan.

Ratingsite

Met het beschikbaar komen van de nieuwe ratings (van 1 februari 2007) wil ik even wijzen op de ratingsite van Mark Huizer. Hierop kun je niet alleen de ratinggrafieken van spelers en verenigingen bekijken, maar ook zelf allerlei ranglijsten samenstellen.
Hiervan kunnen alle clubs en bonden handig gebruik maken. Zo kun je bijvoorbeeld de ratinglijst van alle jeugdspelers van de Noordelijke Schaakbond bekijken.